somno
somno

重新認識你的母語!所有的方言都是漢語的分支,在歷史文明的長河中都是參與的要角,無論音或義,都能在古籍,詩詞中找到他的身影,以這句「暮然回首,那人卻在燈火闌珊處!」作為開篇序文的註腳!順便一提,這句裡面也有一個閩南語詞彙!

英英美代子


方言要進入主流文字,需要一個痛苦的過程,就是以音假借的「火星文」,有時候卻也可以找到很多自我調侃的黑色幽默!

語料來源

【閒】,中文音ㄒ一ㄢˊ,轉換成羅馬拼音就是sian5,在甘字典的紀錄文音有二,Han5, Kan(反應「間」字)! 白讀音是ing5, 這是廈門音,也是台灣的優勢腔,其他方音差有:uinn5(泉)/an5(漳)/ainn5(同)。 泉州腔的 uinn5, 又記錄另音 irînn!其他的eng5, iong5音,屬於小眾,也可以在台灣某些地方找到,在大陸的方言差,一音不差的也呈現在台灣小小的一個島上!見下:

失控的台語課:台語口音賞 (很可惜,語音檔連結已經遺失,已聯絡板主補正)

來看【閒】的切音:《唐韻》古(koo2)閑(han5)切《集韻》《韻會》居(ku1)閑(han5)切《正韻》居(ku1)顏(gan5)切,𠀤音蕑(han5)。 這段敘述有問題,按切音來說應該是kan5, 為何是 han5呢? 再來看他的類比音「蕑」,它有兩個切音,一個當然是kan5, 一個是何(ho5)閒(han5)切,音閑(han5)。,所以,Han5 音是這樣來的!「閑」《唐韻》戸(hoo6)閒(han5)切《集韻》《韻會》何(ho5)閒(han5)切《正韻》何(ho5)艱(kan1)切,𠀤音閒(han5)。

匣母 的h-子音,變音會有 si- 音,就如「匣」字,切音是hap 入聲字,它的陽入轉字是 han,它的中文注音是 ㄒ一ㄚˊ,ㄒ一,就是 si-音! 匣母的h-還有可能有k-的音變,如「甲」字!kap!

所以,按白音來看,它應該是 從an, ing/iong, 茲衍出這麼複雜的口音差!

此類的變化音還有哪些字呢?

倒「反」:píng / péng / pióng / pán / pínn / páinn / puínn / pirínn

這「爿」:pîng / pêng / piông / pân / pînn / pâinn / puînn / pirînn

戶「橂」:tīng[tǐng] / tēng / tiōng / tān / tīnn / tāinn / tuīnn[tuǐnn] / tirīnn[tirǐnn]

真「𠕇」:tīng / tēng / tiōng / tān / tīnn / tāinn / tuīnn / tirīnn

房「間」:king / keng / kiong / kan / kinn / kainn / kuinn / kirinn

「肩」胛:king / keng / kiong / kan / kinn / kainn[kuainn] / kuinn / kirinn

「揀」食:kíng / kéng / kióng / kán / kínn / káinn / kuínn / kirínn

菜「繭」:kíng / kéng / kióng / kán / kínn / káinn / kuínn / kirínn

攝「襇」:kíng / kéng / kióng / kán / kínn / káinn / kuínn / kirínn

相「楗」:kīng[kǐng] / kēng / kiōng / kān / kīnn / kāinn / kuīnn[kuǐnn] / kirīnn[kirǐnn]

龍「眼」:gíng[kíng] / géng[kéng] / gióng[kióng] / gán[kán] / ngí / ngái / nguí[muí] / ngirí

「研」斷:gíng / géng / gióng / gán / ngí / ngái / nguí / ngirí

無「閒」:îng / êng / iông / ân / înn / âinn / uînn / irînn

「還」錢:hîng / hêng / hiông / hân / hînn / hâinn[tâinn] / huînn[tuînn] / hirînn[tirînn]

「貺」油飯:hīng / hēng / hiōng / hān / hīnn / hāinn / huīnn / hirīnn

「前」世人:tsîng / tsêng / tsiông / tsân / tsînn / tsâinn / tsuînn / tsirînn

兩「千」:tshing[sing] / tsheng / tshiong / tshan / tshinn / tshainn / tshuinn / tshirinn

雞「筅」:tshíng[síng] / tshéng / tshióng / tshán / tshínn / tsháinn / tshuínn / tshirínn

金「蠶」:tshîng[sîng] / tshêng / tshiông / tshân / tshînn / tshâinn / tshuînn / tshirînn

代「先」:sing / seng / siong / san / sinn / sainn / suinn / sirinn

註解:-iri :次閉央不圓唇元音(near-close central unrounded vowel、near-high central unrounded vowel[1])是一個用在某些口語上的元音。在國際音標中,這個音可以用數種方法來表現,但最常見的則是⟨ɪ̈⟩(中央化的[ɪ])和⟨ɨ̞⟩(低化的[ɨ])

從音變找正音正字:

  1. 戶「橂」,這音ting7, 是「」切音tit, 陽入轉字 tin, -> ting。或者是「閾」門檻。《禮記·玉藻》:「賓入,不中門,不履。」唐·白居易〈續古詩〉十首之五:「晝居不踰,夜行常秉燭。」,「閾」切音ik, 陽入轉字是 ing。【說文】門榍也。論語曰:行不履閾。【徐曰】門限也。【爾雅·釋宮】謂之。【疏】謂門下橫木爲外內之限。(古人有有方音差,也有不同字形的同義字)閩南禁忌語:「坐面填頭,蠻死柴頭。」泉州音,bng5走音去bin7, ting7走音去tuinn7,台語的填土,也說thun7, 這些都有音變脈絡可循。字的走音)
  2. 真「𠕇」,這音ting7, 其實是「橂」字,音奠tian7。木理堅密也。 -ian 變音 ->ing. (對照另一個石旁的同義字「硬」 ging7」-> ngenn7/nginn7。)
  3. 這「」,ping5, 是「」,「」的合音或變音! 邊,pian,旁 pong5, 又音ping5. 《釋名》在曰旁。《玉篇》猶也。非一方也。
  4. 相「楗」king7. (我的語感是king1) 跟「開,張」有語意重疊),教育部閩南語字典的異用是「拱kiong2/kiong1」,它的茲乳源字「」:
  5. 《唐韻》《集韻》《韻會》《正韻》渠(ku5)用(iong7)切,蛩去聲(k<ㄍ>iong7)。《說文》也。從廿卄。《徐曰》廿音入,二十共也,會意。《玉篇》同也,衆也。《廣韻》也。《增韻》也,公也。 是「kiong7」音,-> king7.

番外篇:

  1. 代「先」,「 代」發音tai7, 是 tai7-tsi3 的tai7, 是對應「」的訓讀音,所以台語的「代先」是「事先」才對!tai7的本字是「它」。事的切音si7, 另音tsi3, 又《廣韻》《類篇》𠀤側(tsik4)吏(li7)切(tsi3)。
  2. king1, 教育部字典取「弓」,它的第三義,取「張弓」的「張」義!撐開、張開。例:弓大豬 king tuā ti(以過量餵養的方式,把豬隻的體型在短時間之內撐得更大,通常在即將販售或競賽之前進行。)、大步弓 tuā pōo king(張大步伐快速走)。張,tiong,從tiong->king 只是聲母的變化!其實可以看做「」的「弓」音,而非「長」音!這樣就可以直接拿「」字來用 king1


CC BY-NC-ND 2.0 版权声明

喜欢我的文章吗?
别忘了给点支持与赞赏,让我知道创作的路上有你陪伴。

加载中…

发布评论